Publications

Tinitingnan sa papel na ito ang nilalaman ng pelikulang Elcano & Magellan: The First Voyage Around the World (dinirehe ni Ángel Alonso, at isinulat nina José Antonio Vitoria at Garbiñe Losana, 2019), at ang konteksto ng kontrobersiyal nitong resepsiyon lalo na mula sa mga Pilipinong manonood. Binigyan ng natatanging diin hindi lamang ang mga implikasyon nitong historyograpikal sa kontemporanyong naratibong pangkasaysayan ng bansa, kundi maging sa mga posibleng epekto na maaaring makuha mula rito ng pinagtutuunang tagatanggap, ang mga bata.

Hindi lamang sa pamamagitan ng nakagawiang tradisyong positibistang pilosopiya sa pag-aaral maaaring
landasin, tuklasin, at suriin ang datos, impormasyon, at katotohanan upang malinaw na maisalarawan
kung ano ang idea o kaalamang naipundar kaugnay ng kalakarang panlipunan at produksiyon
pangkaalaman sa Pilipinas.

Nais na tugunan sa papel na ito ang isyu hinggil sa naihabing kaalamang akademiko mula sa positibistang
tradisyon sa Pilipinas na labis na nagpapahalaga sa empirisismo bilang kaparaanan sa pag-unawa ng
kalakarang panlipunan at produksiyon pagkaalamang nalikha na tila’y isang bantayog ng katotohanan.
Kapani-paniwala man ang mga iyon o hindi, ang malinaw ay naging pamantayan na nga at naging
balong salokan ng kaalaman ang mga nailathalang pag-aaral.

Sa ganitong punto, maghahain ang awtor sa papel na ito ng alternatibong teorya at metodolohiya sa
pananaliksik na hinugot hindi mula sa positibista-empirikal na kaparaanan, kundi sa di-nakagawiang
paggamit ng mga di-tekstuwal na mga batis sa pananaliksik. Nilalayon ng papel na ito na bigyang-
daan ang pagpadayag (pagpapalitaw, pagtatampok, pagtatanghal) ng mga nakakubling mahalagang
impormasyon at katotohanan mula sa ekspresibong kultura – mga sining biswal, pasalitang tradisyon,
at perpormatibong pagtatanghal.

Sa papel na ito, ginamit ng may-akda ang epistemolohiyang panlipunan bilang teoretikal na saligan ng
pag-aaral. Isisingkaw mula rito ang diwa ng pangangatwiran ukol sa alternatibo’t bagong kaalamang
inaasahan gamit ang pamanang-lahi bilang di-tekstuwal na batis. Ipinagpapalagay ng may-akda na isa
itong hakbang na magpapalaya ng mga intelektuwal na Pilipino mula sa pagkapiit sa makitid na lapit,
perspektiba, at kaparaanan sa pananaliksik.

Matutunghayan sa ginawang pag-aaral ang matagumpay na pagsubok sa halimbawa ng ekspresibong
kultura partikular ang pamanang-lahi bilang repositoryo ng mga nakakubling kaalamang magpapatibay
sa puntong teoretikal at metodolohikal na larang ng pag-unawa sa mga kalakarang panlipunan at
paglikha ng kaalaman.

Primarily considered a nineteenth-century feat, the Manila waterworks system which was formally inaugurated in 1882 is regarded as one if not the most important sanitary infrastructure achievements of the Spanish colonial government. A centerpiece public works project of the Inspección General de Obras Públicas (IGOP), it intended to provide solutions to the problems of health and sanitation in a rapidly urbanizing Manila. Used as a testament of modern engineering in the colony, the infrastructure was central in cleansing, domesticating, and transforming the urban body of the city. This paper tackles the techno-scientific innovations that characterized the Manila waterworks project to sanitize and domesticate

the murky, dirty, sickly and unruly body of the modern city. The paper traces how this sanitary infrastructure project was conceptualized and concretized, how water was located, pumped, stored, and distributed to the colonial capital. Furthermore, it interrogates how water was used both as a tool and symbol to cleanse and modernize the colonial body and colonial city. It discusses how water access, exclusion, and control led to an ideological and spatial transformation of Manila in the last decades of the nineteenth century.

This paper presents a historical analysis of the response of the government and the people after the June 1863 and July 1880 earthquake disasters. It provides a discussion of the extent of damage caused by the two earthquakes, and the post-disaster responses of the Spanish civil government in Manila and the central government in Madrid. This study also narrates the varying interpretations of the earthquakes, from the point of view of the Church, and from the perspective of the scientific community.

The two earthquakes became profound catalysts for the changes that had taken place in its immediate aftermath. First, it prompted the civil government to initiate and implement a systematic disaster response plan and to institutionalize earthquake studies as a prerequisite in crafting seismic engineering and architectural plans for the communities. Second, what transpired after the two earthquakes revealed the long-standing problems in the bureaucracy and the need to implement modern and scientific approaches to urban planning and infrastructural integrity of the city. Ultimately, these catastrophic events paved the way for the institutionalization of scientific, architectural, and public engineering reforms in the colony.

In the nineteenth-century Philippines, numerous “undesirable” Chinese violated certain policies commonly related to registration, taxation and migration. The Spanish colonial government regarded this particular segment of the Chinese population—vagrants, unemployed, idlers, drunkards, pickpockets, beggars, undocumented, and the “suspicious”—as a serious threat to the colony’s political security and financial stability. As such, they were invariably arrested, prosecuted and punished through the state’s judicial apparatus, of which the court system was an important component. Using unexplored archival materials, this paper examines how “undesirable” Chinese were tried in regular and special courts like the Tribunal de Sangleyes in the 1800s. It interrogates the actors, institutions and processes involved in prosecuting these individuals. It argues that while these “criminals” were subjected to bureaucratic judicial procedures, they also employed certain subtle strategies that challenged the state’s administrative and financial capabilities.

This article provides a quantitative counterpoint to the existing historiography’s qualitative consensus that colonial-era municipal elites were endogamous in terms of status by presenting a case study based on 402 marriage outcomes from the parish register of one community, during one twelve-month period, along the political dimension of status. It finds that from 1 August 1853 to 31 July1854, political elite status in San Pablo, Laguna, was positively but moderately correlated with marriage outside the status group. This practice was likely aided by the limited catchment area from which these political elites found partners and the group’s numeric scarcity within that space.

Sa kabila ng matayog na papel na ginampanan ni Andres Bonifacio sa pagtatatag ng Katipunan at pagpapasiklab ng Himagsikang 1896, lubhang naging mabagal ang isinagawang pagkilala sa kaniya ng estado at ng akademya. Matapos ang mapait na kamatayan ng Supremo noong 1897, nasadlak ang kaniyang alaala sa negatibong pagkakakilanlan na sinabayan pa ng pagtatangka ng ilang sektor na supilin ang paggawad sa kaniya ng maringal na pagkilala bilang bayani. Gayunpaman, hindi natinag ang ilang samahang pansibikong maka-Bonifacio, kaisa ang ilang akademiko at lider pampolitika, upang itampok at iluklok siya sa pedestal. Bunga ng kanilang marubdob na pagsusumikap, kalaunan ay tuluyan na siyang itinanghal ng estado na makikita sa pagsulputan ng samu’t saring monumento, lansangan, paaralan, at salaping barya at papel na lantarang gumugunita sa kaniyang kabayanihan at kadakilaan. Batay sa mga pahayagan at ilang nailathalang gunita, ang papel na ito ay isang historiko-kultural na analisis ng mga pangyayari kung paano ginunita at itinanghal ng mga samahang pansibiko, akademya, at estado ang Supremo ng Katipunan simula 1897 hanggang 1963, ang taon ng sentenaryo ng kaniyang kapanganakan. Sa pamamagitan nito, nilalayon ng papel na ito na makapag-ambag sa lumalagong larangan ng araling gunita (memory studies) at pulitika ng gunita (politics of memory).

Pinayaman ng pag-iral ng dalawa sa pinakamatandang pangrelihiyong institusyon sa Malabon— ang Romano Katolikong Parokya ng La Inmaculada Concepcion (PLIC) at ang Aglipayanong Parokya ng La Purisima Concepcion (PLPC) ang pangkasaysayan, pangkalinangan, at pangrelihiyong pag-unlad nito. Ang nasilayang pagkakatulad, o pagkakaiba, ng mga doktrina at pagsamba sa kanilang mga pintakasi ay nag-ambag sa malalim na pananampalataya sa Birheng Maria sa Malabon, na mababakas sa manipestasyon ng indibidwal na paniniwala, kolektibong pananampalataya, at mga pagdiriwang-pagpupunyagi kay Maria bilang inang pintakasi. Ang ugnayan ng pagitan ng dalawang simbahan ay mailalarawan bilang dramatiko, maigting, at panaka-naka ang “sigalot at “kapayapaan”— lalo na’t ang dalawa ay sumasandig sa kanilang pananampalataya sa Birheng Maria, na itinuturing na simbolo ng pagmamahal at kapayapaan, sa konteksto ng isang maigting na pagpapakita na ang pananampalataya ng isa ay mas tunay o higit sa kabila. Ang pag-aaral na ito ay isang pagsusuri sa kasaysayan at manipestasyon ng panata sa Birheng Maria bilang pagsasabuhay ng ilang pagpapahalagang Pilipino. Kabilang rito ang maigting na pananampalataya, pakikipag-kapwa, at pagpapakatao. Sa pamamagitan ng pagsusuri sa mga talang historikal, gayundin ang pakikipanayam sa ilang piling indibidwal na namamanata o deboto ng Birheng Maria mula sa dalawang simbahan, makikita na ang mga pagpapahalagang ito ay nasasalamin sa pagpapakahulugan sa debosyon sa birhen, pagtatasa sa kanilang kaalaman at pagtitimbang sa hidwaan ng dalawang simbahan, partikular tungkol sa awtentisidad ng imahen ni Maria na kani-kaniyang dinadambana, at ang kanilang pagmumuni- muni sa gampanin ng indibidwal na pamamanata bilang pagpapakita ng gampanin sa mas malawak na lipunang ginagalawan. Nais ng papel na ito na tasahin ang ugyang pulitikal at kultural ng dalawang simbahan, batay sa kaniyang dokumentadong kasaysayan, at pananaw ng mga nakapanayam na miyembro. Tatangkain ng papel na ito na ipaliwanag ang iba’t ibang dimensiyon at manipestasyon ng panata bilang pagsasabuhay pagpapahalagang Pilipino, batay sa karanasang kultural at pulitikal ng dalawang simbahang Kristiyano sa Malabon.